2025-09-30

Ekologiczna hodowla pszczół

We wrześniu sezon miodobrania dobiega końca, a rozpoczyna się przygotowanie pszczół do zimy. W Polsce pszczelarstwo ma wielowiekową tradycję, a obecnie w naszym kraju działa około 100 tys. pszczelarzy, którzy opiekują się ponad 2 mln rodzin pszczelich łącznie. Rodzima produkcja miodu na poziomie 20–25 tys. ton rocznie jest jedną z największych w Unii Europejskiej. Część konsumentów poszukuje miodu pochodzącego z pasiek ekologicznych, w których dba się dobrostan pszczół i zapewnia naturalne pożytki. Segment eko w produkcji miodu rozwija się stopniowo dzięki świadomości konsumentów wrażliwych na ochronę środowiska.

Na czym polega ekologiczna hodowla pszczół?

Ekologiczna hodowla pszczół, której celem jest nie tylko produkcja miodu, lecz zapewnienie pszczołom dobrostanu i ochrona środowiska, musi spełniać wymogi określone w przepisach dotyczących unijnego rolnictwa ekologicznego. Oznacza to m.in., że:

• pasieki muszą być usytuowane w pożytku wolnym od pestycydów, tj. na terenach wolnych od zanieczyszczeń przemysłowych i upraw intensywnie chemizowanych,
• pszczoły korzystają z nektaru i pyłku pochodzącego z roślin ekologicznych lub naturalnych siedlisk, a ich dokarmianie jest możliwe tylko naturalnymi środkami
• leczenie chorób odbywa się metodami dopuszczonymi w ekologicznym rolnictwie, bez syntetycznych środków chemicznych,
• pszczelarze zobowiązani są do prowadzenia dokumentacji i regularnych kontroli certyfikacyjnych.

Dobrostan pszczół w pasiekach ekologicznych

W ekologicznej hodowli szczególną wagę przykłada się do dobrostanu pszczół. Owady mają zapewnione naturalne warunki życia, w tym:

• dostęp do różnorodnych roślin pyłko- i nektarodajnych z ekologicznych upraw bądź naturalnych siedlisk: kwiatów łąkowych, drzew owocowych, ziół, warzyw,
• właściwe zimowanie,
• odpowiednią wentylację uli,
• a także – co ważne – nie są narażone na pestycydy.

#Ciekawostka
Naukowcy prowadzą różne badania nad tym, jak pestycydy wpływają na pszczoły. Okazuje się, że mogą one zaburzać zachowanie pszczół. Owady po kontakcie z środkami owadobójczymi reagują nienaturalnie, mają problemy z orientacją i wykazują uszkodzenia w układzie nerwowym. Naukowcy zaobserwowali m.in. martwe komórki nerwowe oraz zmiany w genach odpowiadających za usuwanie toksyn. Potrzebne są jednak dalsze analizy, aby sprawdzić, czy podobne skutki występują także podczas lotu, a tym samym wpływają na zdolność pszczół do zapylania roślin.

Ponadto pszczelarz unika nadmiernego ingerowania w naturalne procesy rodziny pszczelej. Pszczoły karmione są tylko tym, co same wypracują, czyli nektarem i pyłkiem z kwiatów. Dokarmianie syropem cukrowym czy ciastem stosuje się wyłącznie w wyjątkowych sytuacjach i zgodnie z zasadami ekologicznymi, nigdy kosztem jakości produkowanego miodu.

Z czego powstaje ekologiczny miód?

Pszczoły w pasiekach ekologicznych korzystają z nektaru i pyłku roślin uprawianych ekologicznie lub z naturalnych łąk, lasów i zarośli. Kluczowe jest to, by w promieniu kilku kilometrów od pasieki znajdowały się jedynie ekologiczne pola, łąki czy sady. Dzięki temu powstaje produkt wolny od chemicznych zanieczyszczeń.
Popularne rośliny dostarczające ekologicznego nektaru i pyłku to rozmaite drzewa, zioła czy kwiaty łąkowe, m.in.: lipa, gryka, facelia, koniczyna, chaber, wrzos, ogórecznik, lawenda, mniszek lekarski, mięta i melisa.

Kiedy trwają zbiory miodu?

Zbiory miodu w Polsce przypadają na okres od maja do września, w zależności od rodzaju miodu. Wiosną pszczelarze pozyskują miody wielokwiatowe i rzepakowe, latem – lipowe, akacjowe i gryczane. Wrzesień to czas ostatnich miodobrań, zwłaszcza miodu wrzosowego czy spadziowego. Po zakończeniu zbiorów pasieka koncentruje się na przygotowaniu rodzin do zimy: wzmacnianiu pszczół, kontroli zapasów i zabezpieczeniu uli.

Najpopularniejsze ekologiczne miody w Polsce

Do najpopularniejszych odmian ekologicznych miodów w Polsce należą:

• wielokwiatowy – powstaje z nektaru różnych roślin, a jego smak i kolor zmieniają się w zależności od pory zbioru i dominujących w danym okresie kwiatów;
• lipowy – jasny, klarowny miód o bursztynowej barwie i delikatnym, kwiatowym posmaku, który może lekko się krystalizować;
• gryczany – ciemny miód o lekko gorzkawym, korzennym posmaku, gęsty i krystalizujący się wolniej niż inne miody;
• wrzosowy – bursztynowy, często lekko galaretowaty po skrystalizowaniu, zbierany pod koniec lata, z charakterystycznym, nieco żywicznym aromatem;
• spadziowy – powstaje z wydzieliny mszyc i czerwców, ciemny i gęsty, o słodkawo-karmelowym posmaku.

Ekologiczny miód – rynek i ceny

Choć produkcja ekologicznego miodu w Polsce nie jest jeszcze bardzo rozpowszechniona, zapotrzebowanie na ten produkt rośnie wraz ze wzrostem świadomości klientów. Cena miodu ekologicznego jest zwykle o 20–30% wyższa niż miodu konwencjonalnego, co wynika z wyższych kosztów prowadzenia pasieki związanych z dostosowaniem do wymogów produkcji ekologicznej, zwiększonych nakładów pracy i dbałości o środowisko.
Wrześniowe zbiory są więc dobrą okazją, by docenić pracę pszczelarzy i wartość miodu, który powstaje z poszanowaniem przyrody, dobrostanu pszczół, by wzbogacić naszą kuchnię.

Źródła:

• Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Miód i produkty pszczele: https://www.gov.pl/web/rolnictwo/miod-i-produkty-pszczele
• Warto rozwijać pszczelarstwo – Polska znaczącym producentem miodu w Europie: https://www.sodr.pl/sir/aktualnosci-sir/Warto-rozwijac-pszczelarstwo-Polska-znaczacym-producentem-miodu-w-Europie-/idn:2450
• Pszczelarstwo w Polsce 2025 – ile kosztuje założenie pasieki i co się zmienia?: https://pszczelipuls.pl/pszczelarstwo-w-polsce-2025/
• Coraz więcej pszczół w Polsce. Ich wartość dla ekosystemu to miliardy: https://www.agropolska.pl/aktualnosci/polska/coraz-wiecej-pszczol-w-polsce-ich-wartosc-dla-ekosystemu-to-miliardy,13117.html
• Wymogi produkcji pszczelarskiej: https://agrobiotest.pl/wymogi-produkcji-pszczelarskiej/
• Pszczelarstwo ekologiczne z korzyścią dla wszystkich: https://pasieka24.pl/index.php/pl-pl/pasieka-czasopismo-dla-pszczelarzy/87-pasieka-2-2005/944-pszczelarstwo-ekologiczne-z-korzycia-dla-wszystkich
• Pszczelarski poradnik dla początkujących – cz. 10 Pasieka ekologiczna: https://wzp-krakow.pl/pszczelarski-poradnik-dla-poczatkujacych-cz-10/
• Najlepszy miód – rodzaje popularnych miodów, ich zastosowanie i właściwości odżywcze: https://pasiekisadowskich.pl/najlepszy-miod-rodzaje-wlasciwosci
• Nowoczesne pestycydy uszkadzają układ nerwowy pszczół tak bardzo, że owady zataczają się jak pijane: https://www.national-geographic.pl/przyroda/nowoczesne-pestycydy-uszkadzaja-uklad-nerwowy-pszczol-tak-bardzo-ze-owady-zataczaja-sie-jak-pijane-220817123702/#Jak+pestycydy+wpływają+na+pszczoły%3F

• Poprzedni
• Następny