2022-12-27

Produkcja ekologiczna to swoisty (eko)system, który oparty jest na takich filarach, jak wysoka bioróżnorodność biologiczna, ochrona zasobów naturalnych, produkcja wartościowej i pozbawionej pestycydów żywności oraz dbałość o dobrostan zwierząt hodowlanych. Jak żyje im się w eko gospodarstwach?

Gospodarstwa ekologiczne podlegają ścisłej kontroli i muszą spełniać rygorystyczne wymogi w zakresie produkcji żywności bio, które regulują zarówno przepisy Unii Europejskiej[1], jak i krajowe[2]. Wśród nich istotną część zajmują kwestie, poświęcone dobrostanowi zwierząt hodowlanych. Każde z eko gospodarstw zobowiązane jest do zaspokojenia podstawowych potrzeb zwierząt i zapewnienie im:

• dostępu do wody
• pożywienia
• odpowiedniej przestrzeni życiowej
• towarzystwa innych zwierząt
• leczenia
• prawidłowej higieny
• odpowiedniego mikroklimatu pomieszczeń
• odpowiednich warunków świetlnych
• schronienia przed złymi warunkami klimatycznymi
• odpowiednich warunków przewozu zwierząt
• humanitarnego uboju

Każdy z powyższych elementów składa się na zapewnienie dobrostanu zwierzętom w gospodarstwach ekologicznych. Ale co to oznacza w praktyce?

Zwierzęta jedzą eko!

Prawidłowe żywienie zwierząt jest jednym z podstawowych warunków, jakie muszą spełniać gospodarstwa ekologiczne. Zwierzęta karmione są ekologiczną paszą, dostosowaną do ich indywidualnych potrzeb, uwarunkowanych m.in. ich wiekiem, stanem zdrowia czy kondycją.

Skąd pozyskuje się pasze? Najczęściej pochodzą one z gospodarstw, w których zwierzęta żyją, lub z innych eko gospodarstw z tego samego regionu. Co ważne, w ekologicznym chowie zwierząt, jak również w całej produkcji, nie używa się produktów wytworzonych z GMO (żywności modyfikowanej genetycznie), więc mamy pewność, że w pokarmie podawanym zwierzętom znajdziemy wyłącznie naturalne składniki.

Ale to nie wszystko! W żywieniu zwierząt hodowlanych istotna jest nie tylko pasza, ale również sam sposób, w jaki pokarm jest im podawany. Rolnicy ekologiczni nie mogą:

• trzymać zwierząt w warunkach, które mogą doprowadzić do anemii lub stosować diety, mającej taki skutek
• karmić zwierząt „na siłę”
• stosować stymulatorów wzrostu i syntetycznych aminokwasów

Ponadto, tucz musi być odwracalny na każdym etapie chowu, a zwierzęta powinny mieć stały dostęp do pastwisk, gdy tylko pozwalają na to warunki (z wyjątkiem pszczół, świń, drobiu).

Muuuuuszę (i mogę) się przeciągnąć!

Warunki, w jakich na co dzień przebywają zwierzęta, muszą umożliwiać im zaspokojenie potrzeb fizjologicznych, rozwojowych i sprawiać, że będą mogły przejawiać naturalne zachowania. Przestrzeń życiowa powinna pozwalać im na niczym nieskrępowane stanie, poruszanie się, kładzenie, obracanie, czyszczenie czy bezproblemowe machanie skrzydłami. Słowem – zwierzęta mają czuć się swobodnie.

Rolnicy ekologiczni muszą zapewnić również zwierzętom odpowiednie oświetlenie, temperaturę i wentylację, a także stały dostęp do terenów na świeżym powietrzu. Co warto dodać, wypas zwierząt odbywa się na gruntach ekologicznych.

Warto dodać, że gospodarstwa ekologiczne obowiązuje tzw. Dyrektywa azotanowa, czyli podstawowy dokument Unii Europejskiej dotyczący ochrony wód przed zanieczyszczeniami azotanami, pochodzącymi z rolnictwa. Według niej roczna dawka nawozu naturalnego od zwierząt na 1 ha użytków rolnych nie może przekraczać ilości 170 kg azotu. Przekłada się to bezpośrednio na ograniczoną liczbę sztuk zwierząt w danym gospodarstwie.

 

Czy wiesz, że…

• Najważniejszą zasadą w hodowli ekologicznej kur jest zakaz trzymania drobiu w klatkach. Na 1 m2 może znajdować się maksymalnie 6 kur niosek, a każda z nich powinna mieć do dyspozycji 18 cm grzędy oraz 4m2 wybiegu. Ptaki muszą mieć stały, swobodny dostęp do pożywienia oraz wody. W gospodarstwie ekologicznym kury przybywają poza kurnikiem przez 1/3 czasu swojego życia. Maksymalna ilość ptaków w kurniku: 4800 kurcząt, 3000 kur niosek, 5200 perliczek, 4000 samic kaczki piżmowej/pekińskiej albo 3200 samców kaczki piżmowej/pekińskiej lub innych kaczek, 2500 kapłonów, gęsi lub indyków. Całkowita powierzchnia użytkowa kurników dla drobiu przeznaczonego do produkcji mięsnej w jednej jednostce produkcyjnej nie może przekraczać 1600 m2.

 

A jak wyglądają warunki życiowe innych zwierząt? Dla przykładu:

• Krowa mleczna ma do dyspozycji 6m2 przestrzeni życiowej oraz 4,5 m2 wybiegu.

• Buhaj 10 m2 przestrzeni życiowej oraz 30 m2 wybiegu.

• Owca/koza 1,5 m2 przestrzeni życiowej oraz 2,5 m2 wybiegu.

• Maciora prośna z prosiętami do 40 dnia życia 7,5 m2 przestrzeni życiowej oraz 2,5 m2 wybiegu.

• Świnia hodowlana – 2,5 m2 powierzchni życiowej oraz 1,9 m2 wybiegu mają osobniki płci żeńskiej oraz 6 m2 przestrzeni życiowej i 8 m2 wybiegu osobniki płci męskiej.
• Prosię powyżej 40 dnia życia (do 30 kg) – 0,6 m2 przestrzeni życiowej oraz 0,4 m2 wybiegu.

 

Tak wyglądają warunki życia zwierząt w gospodarstwach ekologicznych, które są różne od chowu przemysłowego, eksploatującego zwierzęta i zmuszającego je do życia w ciasnych pomieszczeniach oraz niehigienicznych warunkach.

 

Opieka weterynaryjna

O zdrowie zwierząt w gospodarstwach ekologicznych dbają nie tylko rolnicy, ale również lekarze weterynarii. W przypadku ekologicznego chowu zwierząt stosuje się zasadę „lepiej zapobiegać niż leczyć”, którą dziś nazwalibyśmy „zdrowym trybem życia”. Polega ona m.in. na prawidłowym żywieniu w oparciu o pasze najwyższej jakości, odpowiedniej dawce ruchu, prawidłowej higienie i dezynfekcji pomieszczeń, a także likwidacji owadów i szkodników. Jeśli pomimo profilaktyki, zwierzę zachoruje lub się zrani, to oczywiście zostaje objęte profesjonalną opieką weterynarza, który wdraża leczenie. W przypadku zwierząt w hodowli ekologicznej pierwszeństwo mają leki roślinne lub homeopatyczne, pod warunkiem, że ich działanie jest skuteczne dla danego gatunku. Jeśli jednak nie będzie ono przynosić pożądanych rezultatów, to aby zapobiec cierpieniu oraz stresowi zwierząt, dopuszcza się zastosowanie syntetycznych produktów leczniczych lub antybiotyków na odpowiedzialność lekarza weterynarii.

Warto podkreślić, że w ekologicznym chowie zwierząt bezwzględnie nie można stosować stymulatorów wzrostu lub produktywności oraz hormonów i środków, służących kontroli reprodukcji. Rozród odbywa się w sposób naturalny.

Jak można podsumować to, czym jest dobrostan zwierząt? To chów, w którym zwierzę jest podmiotem, a nie „przedmiotem produkcji”.

 

Źródło danych:

Anna Litwinow, Ekologiczny chów zwierząt w świetle nowych przepisów prawnych, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Radomiu, Radom 2020 r.

Dariusz Pomykała, Dobrostan zwierząt w gospodarstwach ekologicznych, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Radomiu.

 

[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32018R0848

[2] Ustawa z dnia 23 czerwca 2022 r. o rolnictwie ekologicznym i produkcji ekologicznej. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20220001370

 

• Poprzedni
• Następny