2024-02-19

To już ostatnia część serii, w której przybliżamy Wam zagadnienia i terminy związane z unijną produkcją ekologiczną. Dowiecie się z niej m.in., na czym polega ekologiczna hodowla roślin i zwierząt oraz jakie wymogi muszą spełniać ekologiczne przetwórnie. Zapraszamy do lektury!

Unijny system rolnictwa ekologicznego. Rolnictwo ekologiczne jest stale rozwijającym się sektorem unijnego rolnictwa. Polega ono na prowadzeniu produkcji rolniczej w sposób łączący: najkorzystniejsze dla środowiska praktyki, wysoki stopień różnorodności biologicznej, ochronę zasobów naturalnych i stosowanie wysokich standardów dotyczących dobrostanu zwierząt. Oferuje ono konsumentom wyroby wytwarzane przy użyciu substancji naturalnych i naturalnych procesów. Zasady systemu rolnictwa ekologicznego są ustanowione na poziomie przepisów unijnych. Spójną tożsamość wizualną i rozpoznawalność produktów ekologicznych sprzedawanych w Unii zapewnia umieszczany na opakowaniach symbol Euroliścia.

Uprawa roślin w produkcji ekologicznej (zasady ogólne). Rolnicy ekologiczni, którzy nie mogą korzystać z wielu środków pomocniczych (nawozy sztuczne, pestycydy, regulatory wzrostu), muszą polegać na zabiegach mechanicznych i preparatach biologicznych. Przestrzegają przy tym głównych zasad produkcji roślinnej w gospodarstwie ekologicznym, takich jak:

• wybór odpowiednich gatunków i roślin uprawnych w zależności od warunków glebowych i klimatycznych środowiska, przeważających chwastów i innych czynników,
• staranna uprawa roli poprawiająca strukturę i życie biologiczne gleby,
• częste i planowe stosowanie mniejszych dawek nawozów organicznych,
• przestrzeganie zasad zmianowania roślin w ramach płodozmianu i wykorzystywanie międzyplonów (wsiewek, ścierniskowych, ozimych), które znacząco przyczyniają się do ograniczenia erozji gleby i rozwoju chwastów, za to mają pozytywny wpływ na bilans składników pokarmowych w glebie i efekt fitosanitarny,
• utrzymywanie właściwej struktury roślin uprawnych: udział roślin bobowatych powyżej 25%, udział zbóż do 60%, udział międzyplonów 20-60%,
• częste i dokładne obserwowanie roślin,
• podwyższona uwaga podczas zbioru i staranne zabiegi pożniwne (segregacja i oczyszczanie plonów i ich przechowywanie).

Wykorzystanie naturalnych procesów w przypadku upraw ekologicznych z całą pewnością przyczynia się do ochrony i zwiększania różnorodności biologicznej czy zachowania tradycyjnego krajobrazu wsi.

Chów zwierząt w produkcji ekologicznej (zasady ogólne). W przypadku ekologicznego chowu zwierząt najistotniejsze jest stworzenie i utrzymanie dobrej relacji między człowiekiem-hodowcą a powierzonymi mu żywymi i odczuwającymi istotami-zwierzętami gospodarskimi. Konsekwencją takiego podejścia jest dbanie o dobrostan zwierząt w gospodarstwie ekologicznym, poprzez m.in. zapewnienie zwierzętom takich materialnych i niematerialnych warunków, które uchronią je przed cierpieniem, wpłyną pozytywnie na zdrowie organizmu i zapewniają życie w harmonii z otaczającym je środowiskiem. W dyskusji o dobrostanie zwierząt w chowie ekologicznym mówi się o realizacji tzw. pięciu wolności:

• wolności od głodu i pragnienia przez zapewnienie dostępu do świeżej wody i pożywienia,
• wolności od niewygód przez zapewnienie własnego legowiska i miejsca, gdzie zwierzę może czuć się bezpiecznie,
• wolności od bólu, urazów i chorób poprzez prewencję weterynaryjną, szybką diagnozę i leczenie,
• wolności od strachu i stresu – poprzez zapewnienie takiego otoczenia i traktowania, w którym wykluczone zostaną psychiczne cierpienia,
• wolność zachowywania się w naturalny sposób – przez zapewnienie wystarczającej przestrzeni, odpowiedniego środowiska i przebywania wśród zwierzęta tego samego gatunku.

Nie bez znaczenia jest też minimalizacja negatywnego wpływu na środowisko w przypadku ekologicznej produkcji zwierzęcej oraz rosnąca wrażliwość konsumentów, którzy mogą domagać się utrzymania zwierząt w odpowiednich warunkach.

Przetwórstwo w produkcji ekologicznej (zasady ogólne). W przetwórstwie ekologicznym surowce rolnictwa ekologicznego przetwarza się tylko w niezbędnym stopniu, aby nie obniżać ich wartości biologicznych. W tym celu stosuje się tradycyjne metody mechaniczne, fizyczne, fermentacyjne oraz ograniczoną liczbę dozwolonych do stosowania substancji dodatkowych. W przetwórstwie ekologicznym nie wolno stosować syntetycznych dodatków i substancji wspomagających, jak barwniki, emulgatory, stabilizatory, konserwanty, przeciwutleniacze i substancje powlekające. Niedozwolone jest także stosowanie organizmów modyfikowanych genetycznie (GMO) ani jakichkolwiek produktów otrzymanych z tych organizmów oraz promieniowania jonizującego. Także przetwórnia ekologiczna musi spełniać wszystkie wymagania sanitarne i techniczne zawarte w odpowiednich przepisach dotyczących prowadzenia przetwórstwa artykułów spożywczych, m.in. pomieszczenia nie mogą być traktowane pestycydami; wykluczone są toksyczne materiały budowlane, farby itd. Produkt przetworzony może być oznakowany jako ekologiczny, jeżeli co najmniej 95% składników pochodzenia rolniczego w nim zawartych jest lub pochodzi z produktów uzyskiwanych metodami ekologicznymi. Jako składniki nieekologiczne (do 5%) mogą być stosowane wyłącznie składniki wymienione w odpowiednim rozporządzeniu Komisji Europejskiej.

Materiały źródłowe:

• Rozporządzenie Komisji (UE) 2021/1935 z dnia 8 listopada 2021 r.
• Ustawa z dnia 23 czerwca 2022 r. o rolnictwie ekologicznym i produkcji ekologicznej.
• B. Sarapatka, J. Urban, Rolnictwo ekologiczne w praktyce, Wydawnictwo ITP, Warszawa-Falenty 2012, s. 61 i s 301.
• „Zasady przetwórstwa ekologicznego”: https://www.aleeko.pl/blog/426,zasady-przetworstwa-ekologicznego.html
• Przewodnik po działaniu: rolnictwo ekologiczne PROW 2014-2020 Warszawa, 2017 r.
• https://agriculture.ec.europa.eu/farming/organic-farming/organics-glance_pl
• https://agriculture.ec.europa.eu/farming/organic-farming/legislation_pl

Terminy stosowane w przepisach regulujących produkcję ekologiczną (część 1), a w nim hasła: certyfikat ekologiczny, jednostka certyfikująca, konwersja, specjalistyczne sklepy z żywnością ekologiczną, strategia UE „Od pola do stołu”.

Terminy stosowane w przepisach regulujących produkcję ekologiczną (część 2), a w nim hasła: producent ekologiczny, gospodarstwo ekologiczne, żywność ekologiczna, Euroliść, dobrostan zwierząt, bioróżnorodność w produkcji ekologicznej.

• Poprzedni
• Następny