2023-05-26

Bioróżnorodność, dobrostan zwierząt czy żywność bio to popularne pojęcia i choć większości z nas znane „ze słyszenia”, to nie do końca jasne w kontekście unijnego systemu produkcji ekologicznej. Przybliżamy te i kilka innych terminów, z którymi każdy fan przestawienia się na eko powinien być za pan brat!

Bioróżnorodność w produkcji ekologicznej. W regulacjach UE przyczynianie się do wysokiego poziomu różnorodności biologicznej jest jednym z głównych celów produkcji ekologicznej. W przypadku rolnictwa opiera się ona m.in. na stosowaniu odmian charakteryzujących się dużą różnorodnością genetyczną czy wyborze ras zwierząt o wysokim stopniu różnorodności genetycznej. O potrzebie przywracania bioróżnorodności w Europie, w tym lasów, mokradeł, rzek, jezior czy obszarów przybrzeżnych, o przywracaniu populacji dzikich zwierząt i roślin, o zapobieganiu utracie gatunków i siedlisk oraz o promowaniu zrównoważonego korzystania z zasobów naturalnych traktuje „Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030”.

Dobrostan zwierząt hodowlanych. W kontekście przepisów Unii Europejskiej dotyczących certyfikowanej produkcji rolnej dobrostan zwierząt hodowlanych określa się jako stan, w którym mają one zapewnione odpowiednie warunki życia i opieki. Unijne regulacje dotyczące certyfikowanej produkcji rolnej stanowią, że:

• pomieszczenia inwentarskie muszą zapewniać zwierzętom swobodę ruchu, odpowiednią wielkość stanowisk, dostęp światła dziennego, sprawną wentylację, właściwą wilgotność i temperaturę, wreszcie – dostęp do wybiegów;
• pasze powinny zaspokajać potrzeby żywieniowe zwierząt, czyli być stale dostępne i pochodzić z gospodarstwa, w którym zwierzęta żyją lub z innych gospodarstw ekologicznych i certyfikowanych przetwórni. Zabronione jest wymuszone karmienie zwierząt oraz stosowanie stymulatorów wzrostu;
• opieka weterynaryjna dopuszcza stosowanie antybiotyków tylko w przypadku ratowania życia zwierzęcia, przy czym okres karencji, po którym produkty od leczonych zwierząt mogą być ponownie oznakowane jako ekologiczne, jest dwa razy dłuższy niż w hodowli konwencjonalnej.

Euroliść (ang. Euro Leaf). Jest symbolem stosowanym w krajach Unii Europejskiej w celu identyfikacji produktów rolnych i żywności wytwarzanej zgodnie z wymogami produkcji ekologicznej. Jest to znak graficzny, składający się białych gwiazdek ułożonych w kształt liścia, umieszczonych na tle zielonego prostokąta. Jako logo identyfikujące produkty ekologiczne w UE obowiązuje od 1 lipca 2010 roku. Jego obecność na opakowaniach żywności czy etykietach produktów ułatwia konsumentom rozpoznawanie produktów spożywczych, wyprodukowanych zgodnie z przepisami UE dotyczącymi rolnictwa ekologicznego. Symbol Euroliścia na opakowaniu jest też jednoznaczną informacją, że producent posiada certyfikat w zakresie rolnictwa ekologicznego. Uzyskanie prawa do stosowania znaku Euroliścia wymaga spełnienia przez producentów żywności ekologicznej surowych wymagań, m.in. rezygnacji z pestycydów w uprawach i syntetycznych dodatków paszowych w chowie. Proces certyfikacji przebiega pod nadzorem organów kontrolnych (w Polsce są to jednostki certyfikujące), odpowiedzialnych za monitorowanie i audytowanie gospodarstw ekologicznych.

Gospodarstwo ekologiczne. Jednostka produkująca żywność zgodnie z wymaganiami unijnego systemu rolnictwa ekologicznego, tj. przy stosowaniu praktyk korzystnych dla środowiska naturalnego (chroniących glebę i wody gruntowe) i zachowaniu różnorodności biologicznej. Do głównych zasad produkcji rolnej w gospodarstwach ekologicznych należą:

• zakaz stosowania nawozów sztucznych i pestycydów na rzecz naturalnych metod i substancji do pielęgnacji roślin i zwalczania szkodników;
• zakaz stosowania genetycznie modyfikowanych organizmów (GMO) oraz ich produktów;
• wymóg stosowania zrównoważonych metod chowu, które minimalizują potrzebę stosowania antybiotyków i hormonów;
• dbałość o ochronę dzikiej przyrody przez zachowanie naturalnych skupisk roślinności i zwiększanie różnorodności biologicznej;
• dbałość o dobrostan zwierząt poprzez zapewnianie takich warunków chowu, które uwzględniają ich naturalne potrzeby, m.in. dostęp do przestrzeni i ruchu na świeżym powietrzu.

Producent żywności ekologicznej. Podmiot, który w rozumieniu przepisów Unii Europejskiej o produkcji ekologicznej spełnia wymagania w zakresie produkcji roślinnej, chowu zwierząt, przetwórstwa, dystrybucji i etykietowania. Potwierdzeniem spełnienia wymogów jest certyfikat wystawiany producentowi przez jednostkę certyfikującą. Według danych Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS) w 2022 r. w Polsce działało 22 882 producentów ekologicznych.

Żywność ekologiczna. Żywność wytworzona zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego, tj. bez użycia chemicznych nawozów i środków ochrony roślin, w sposób przyjazny dla środowiska. Ekologiczne produkty rolne oraz przetwory mogą być określane jako „ekologiczne”, „organiczne” lub „bio”, należy jednak pamiętać, że jednoznacznym potwierdzeniem spełnienia wymogów unijnego systemu rolnictwa ekologicznego jest symbol Euroliścia umieszczony na etykietach produktu.

Materiały źródłowe:

• Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007
• Ustawa z dnia 23 czerwca 2022 r. o rolnictwie ekologicznym i produkcji ekologicznej.
• https://www.gov.pl/web/ijhars/jednostki-certyfikujace
• https://www.gov.pl/web/ijhars/dane-o-rolnictwie-ekologicznym
• Anna Litwinow, Ekologiczny chów zwierząt w świetle nowych przepisów prawnych, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Radomiu, Radom 2020 r.
• „Strategia od pola do stołu”, Komisja Europejska (2020)
• Unijna Strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 r. pod nazwą „Przywracanie przyrody do naszego życia” została opublikowana przez Komisję Europejską w dniu 20 maja 2020 r.

Terminy stosowane w przepisach regulujących produkcję ekologiczną (część 1), a w nim hasła: certyfikat ekologiczny, jednostka certyfikująca, konwersja, specjalistyczne sklepy z żywnością ekologiczną, strategia UE „Od pola do stołu”.

Terminy stosowane w przepisach regulujących produkcję ekologiczną (część 3), a w nim hasła: unijny system jakości rolnictwa ekologicznego, uprawa roślin w produkcji ekologicznej, hodowla zwierząt w produkcji ekologicznej, przetwórstwo w produkcji ekologicznej.

• Poprzedni
• Następny