2023-03-13

Co to jest Euroliść? Na czym polega produkcja ekologiczna? Co oznacza konwersja na rolnictwo ekologiczne? Jak działa jednostka certyfikująca? Co ma do tego „strategia od pola do stołu”? Poniżej znajdziecie odpowiedzi na te i inne pytania dotyczące terminów stosowanych w przepisach regulujących produkcję żywności ekologicznej.

Certyfikat ekologiczny – dokument, który potwierdza, że produkt spełnia kryteria produkcji ekologicznej i pochodzenia surowców, z których został wytworzony. Warunki produkcji oraz sposób oznaczenia żywności ekologicznej określa Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 (Dz. U. L 150 z 14.06.2018 r.). Dokument wydaje jednostka certyfikująca po kontroli przeprowadzonej u producenta, sprawdzającej zgodność sposobu produkcji z wymogami. W okresie ważności certyfikatu prowadzony jest nadzór obejmujący m.in. wyrywkowe kontrole i pobieranie próbek produktów do badań analitycznych.

Certyfikowana żywność spełniająca wymogi produkcji ekologicznej jest znakowana unijnym logo z 12 białych gwiazdek w kształcie symbolicznego liścia, na zielonym tle, czyli tzw. Euroliściem. Obok logo produkcji ekologicznej UE musi być zamieszczony numer kodowy jednostki certyfikującej, a także wskazanie pochodzenia surowców rolnych wchodzących w skład produktu[i] (z UE, spoza UE lub z obu obszarów).

Jednostka certyfikująca – akredytowany podmiot, upoważniony przez właściwy organ państwa członkowskiego UE do przeprowadzania kontroli oraz wydawania i cofania certyfikatów zgodności z wymogami produkcji ekologicznej UE. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1) ustawy z dnia 23 czerwca 2022 r. o rolnictwie ekologicznym i produkcji ekologicznej (Dz. U. z 2022 r., poz. 1370) zadania określone w art. 40 ust. 1 rozporządzenia 2018/848, w tym niektóre zadania związane z innymi czynnościami urzędowymi, przekazuje jednostkom certyfikującym Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.

Zgodnie z ww. przepisami produkcja ekologiczna podlega kontroli jednostki na każdym etapie: produkcji, przygotowania, przechowywania, transportu i dystrybucji. Przez przygotowanie należy rozumieć działania polegające na konserwowaniu lub przetwarzaniu produktów ekologicznych lub produktów w okresie konwersji lub każde inne działanie, któremu poddawany jest nieprzetworzony produkt, niezmieniające produktu wyjściowego, takie jak ubój, rozbiór, czyszczenie lub mielenie jak również pakowanie, znakowanie lub wprowadzanie zmian w znakowaniu odnoszących się do produkcji ekologicznej.

Konwersja – okres przestawiania gospodarstwa na rolnictwo ekologiczne. Okres konwersji gruntów, na których prowadzona będzie produkcja żywności ekologicznej, trwa do 3 lat[ii].  W trakcie przestawiania gospodarstwa rolnego na wytwarzanie certyfikowanej żywności ekologicznej, tylko produkty roślinne, zbierane z pola po 12. miesiącach konwersji, mogą być wprowadzane do obrotu z oznakowaniem „w trakcie konwersji na rolnictwo ekologiczne” i z podaniem numeru kodowego jednostki certyfikującej. Zwierzęta i produkty zwierzęce z okresu konwersji nie mogą być sprzedawane, jako produkty ekologiczne[iii]. W trakcie konwersji na rolnictwo ekologiczne, gospodarstwo także podlega kontroli jednostki certyfikującej.

Specjalistyczne sklepy z żywnością ekologiczną[iv] – sklepy (średnia powierzchnia to 60 m2), najczęściej stacjonarne, choć niektóre posiadają też odpowiedniki on-line, w których sprzedawane są przede wszystkim produkty ekologiczne, oznaczone na opakowaniu symbolem Euroliścia. Sklepy te oferują m.in. produkty świeże (owoce, warzywa, mięso), nabiał, wędliny, przetwory, napoje, a także suplementy diety. Pracownicy takich sklepów mają indywidualne podejście do klientów i potrafią doradzić w doborze produktów najbardziej dopasowanych do ich potrzeb. W Polsce działa ok. 850 sklepów specjalistycznych (indywidualnych i istniejących w ramach sieci) – w każdym mieście powyżej 20 000 mieszkańców istnieje już sklep z żywnością̨ ekologiczną. Segment specjalistyczny to nie jedyny kanał sprzedaży żywności ekologicznej. Produkty bio kupić można też przez internet, w tradycyjnych sklepach spożywczych, marketach i supermarketach, a także na targowiskach i bezpośrednio od producentów.

Strategia Unii Europejskiej „Od pola do stołu” – jedno z kluczowych działań w ramach Europejskiego Zielonego Ładu zaprezentowane przez Komisję Europejską w maju 2020 roku[v]. W komunikacie Komisji podkreślono potrzebę zapewnienia pełnowartościowej żywności w ramach możliwości planety, poprzez m.in.:

• ograniczenie stosowania pestycydów (o 50 proc. do 2030 r.), nawozów oraz sprzedaży środków antydrobnoustrojowych
• zwiększenie obszarów gruntów przeznaczanych na rolnictwo ekologiczne (do 25 proc. do 2030 roku),
• poprawę dobrostanu zwierząt
• odbudowę bioróżnorodności.

Do osiągnięcia celów środowiskowych, takich jak przeciwdziałanie zmianie klimatu, ochrona zasobów naturalnych czy zwiększanie różnorodności biologicznej, zmierza też unijna strategia ochrony różnorodności biologicznej w ramach nowej Wspólnej Polityki Rolnej (WPR).

Zakaz stosowania GMO – w produkcji ekologicznej zabronione jest stosowanie genetycznie zmodyfikowanych organizmów (ang. genetically modified organism), czyli takich, których materiał genetyczny został zmieniony w sposób niezachodzący w naturze, za pomocą metod biotechnologicznych (inżynierii genetycznej), by nadać im nowe cechy. Znaczące gospodarczo gatunki, których odmiany zmodyfikowane genetycznie są uprawiane w wielu krajach to soja, kukurydza, bawełna, rzepak i burak cukrowy[vi].  Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 (Dz. U. L 150 z 14.06.2018 r.) produkcja ekologiczna wyklucza stosowanie GMO i produktów wytworzonych z GMO lub przy ich użyciu w rolnictwie ekologicznym, z wyjątkiem produktów leczniczych i weterynaryjnych. Oznacza to, że produkty genetycznie zmodyfikowane nie mogą być wykorzystywane w produkcji ekologicznej jako żywność, pasza dla zwierząt, nawozy, rośliny, środki ochrony roślin itd.

 

Zapraszamy do lektury pozostałych artykułów wyjaśniających terminy za zakresu produkcji ekologicznej: (linkowania wzajemne do artykułów)

[i] https://www.pcbc.gov.pl/pl/uslugi/certyfikacja-wyrobow/rolnictwo-ekologiczne/pluslugicertyfikacja-wyrobowrolnictwo-ekologicznelogo-produkcji-ekologicznej-unii-europejskiej

[ii] Przewodnik po działaniu. Rolnictwo ekologiczne. PROW 2014-2020, wydanie II, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa 2017.

[iii] https://jemyeko.com/jak-przekonwertowac-sie-na-rolnictwo-ekologiczne-i-uzyskac-certyfikat/

[iv] Żywność ekologiczna w Polsce, Koalicja na rzecz BIO we współpracy z NielsenIQ, Warszawa 2021.

[v] Komunikat Komisji z dnia 20 maja 2020 r. do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-społecznego i Komitetu Regionów Strategia „Od pola do stołu” na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego: https://commission.europa.eu/document/cac217cc-ca81-4d6b-abcf-d14343aefc5b_pl

[vi] Znakowanie „wolne od GMO”, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa 2021.

Terminy stosowane w przepisach regulujących produkcję ekologiczną (część 2), a w nim hasła: producent ekologiczny, gospodarstwo ekologiczne, żywność ekologiczna, Euroliść, dobrostan zwierząt, bioróżnorodność w produkcji ekologicznej.

Terminy stosowane w przepisach regulujących produkcję ekologiczną (część 3), a w nim hasła: unijny system jakości rolnictwa ekologicznego, uprawa roślin w produkcji ekologicznej, hodowla zwierząt w produkcji ekologicznej, przetwórstwo w produkcji ekologicznej.

• Poprzedni
• Następny