2024-01-22

Orkisz – zaraz obok samopszy i płaskurki – jest jednym z nastarszych, pradawnych zbóż. Uprawiano go już ok. 7-8 tys. lat temu, jednak na przestrzeni lat wyparty został przez łatwiejszą w uprawie krewną – pszenicę zwyczajną. Na długie lata stał się więc zbożowym reliktem. Dziś na nowo święci triumfy jako jedno z najbardziej wartościowych ziaren. Jest dosłownie „naszpikowany” licznymi składnikami odżywczymi, witaminami i minerałami. Aby jednak cieszyć się jego wszystkimi cennymi właściwościami, warto wybierać orkisz pochodzący z upraw ekologicznych.

Orkisz ma lekko słodkawy, orzechowy smak i aromat, a dzięki swemu wszechstronnemu zastosowaniu doskonale sprawdza się zarówno w daniach wytrawnych, jak i tych przyrządzanych na słodko. W ostatnim czasie, m.in. ze względu na wzrost zainteresowania konsumentów żywnością ekologiczną[1] (81,9 proc. respondentów deklaruje kupowanie żywności ekologicznej), na nowo zyskał na popularności.

Orkisz w rolnictwie ekologicznym

Właściwości orkiszu, w połączeniu z trwałością i zdolnością do uprawy w trudnych warunkach, czynią go atrakcyjnym także dla rolników – zboże to nie wymaga nawożenia, co pozwala na jego uprawę w gospodarstwach ekologicznych.

Orkisz charakteryzuje się przede wszystkim dobrą odpornością na choroby i szkodniki. Jest również bardziej wytrzymały w obliczu ekstremalnych warunków pogodowych, takich jak susza czy niskie temperatury. Dla optymalnych warunków wzrostu powinien mieć zapewnioną glebę o dobrej strukturze i odpowiedniej zawartości materii organicznej – to kluczowe dla zachowania wilgotności i zapewnienia odpowiedniego poziomu składników odżywczych. Dlatego istotne jest stosowanie naturalnych nawozów, takich jak kompost czy obornik, które dostarczają roślinom niezbędnych składników, ulepszając w ten sposób strukturę gleby. Ważnym elementem ekologicznej uprawy orkiszu jest także płodozmian, który stanowi naturalny środek zapobiegający rozwojowi chorób i szkodników, pozwala utrzymać dużą zawartość próchnicy i zwiększać żyzność gleby oraz nie dopuszcza do niekontrolowanego rozwoju chwastów.

Różnorodność zastosowania orkiszu w kuchni

Podobnie jak z pszenicy zwykłej, tak i z ekologicznego orkiszu wytwarza się wiele półproduktów wykorzystywanych na co dzień w kuchni.

Popularna jest zarówno kasza orkiszowa bio – doskonały dodatek do wielu dań – jak i ekologiczne płatki orkiszowe, które same w sobie z powodzeniem mogą stanowić pożywne, sycące śniadanie. Z ekologicznego orkiszu wytwarza się również organiczną mąkę orkiszową.

Pamiętaj, że jeśli zależy ci na wyborze żywności bio, wytworzonej zgodnie z zasadami europejskiego rolnictwa ekologicznego, przed zakupem zwróć uwagę na to, czy na etykiecie produktu widnieje znak Euroliścia (12 białych gwiazdek ułożonych w kształt liścia na zielonym tle). Jest to unijne logo gwarantujące, że producent uzyskał certyfikat zgodności z wymogami produkcji ekologicznej.

[1] Badanie zrealizowane na zlecenie Polskiej Izby Żywności Ekologicznej w ramach kampanii „Przestaw się na eko – szukaj Euroliścia”, przeprowadzone przez Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych Delta Partner w marcu 2023 roku techniką CAWI na reprezentatywnej próbie Polaków (1 085 osób) między 18. a 44. rokiem życia. Celem badania było poznanie stosunku respondentów do produktów ekologicznych.

Źródła:

• https://www.zywnosc.com.pl/stare-odmiany-zboz-przezywaja-swoj-renesans/
• https://www.cdr.gov.pl/images/Radom/ROLEKO/pliki/odmiany_sklad.pdf
• Kępińska – Pacelik J., Biel W. (2021): Charakterystyka starych gatunków pszenicy i ich zastosowanie w przemyśle spożywczym, Przemysł spożywczy, 75, 7, 15 – 21.
• Podolska G., Mikos M. (2010): Wady i zalety pszenicy orkisz, Wieś Jutra, 4, 21 – 22.
• Kania M. i in. (2012): Ziołolecznictwo i zalecenia żywieniowe według św. Hildegardy z Bingen cz. I, Postępy fitoterapii, 2, 124 – 129.
• Rożnowski J., Kłosowska J., Polzer P. (2015): Żywieniowe i prozdrowotne znaczenie pszenicy orkisz (Triticum spelta L.), Postępy Fitoterapii, 16, 1, 45 – 49.

• Poprzedni
• Następny