2023-04-17

Polska plasuje się na szóstej pozycji co do wielkości produkcji jaj w Unii Europejskiej[i].  Ekologiczne jajka zajmują drugie miejsce, po owocach i warzywach, na liście najczęściej kupowanych produktów bio[ii]. Polacy wybierają je ze względu na smak i „brak chemii”[iii]. Zapewnienie tych walorów w przypadku jajek to ogromne wyzwanie. Sprawdźmy, jakie wymogi muszą spełniać drobiarze eko, aby kurom zapewnić dobrostan, a na nasze stoły trafiały jajka bez posmaku mączki rybnej czy pozostałości antybiotyków.

 

Kurom eko dobrze się żyje wśród drzew

Ekologiczny chów drobiu musi spełniać wiele surowych wymagań dotyczących m.in.. powierzchni kurnika, wybiegu czy podawanej karmy. O dobrostanie zwierząt więcej piszemy w artykule na temat warunków chowu zwierząt ekologicznych, ale warto jeszcze raz odnotować, że zapewnienie odpowiedniego wybiegu dla ekologicznych kur niosek jest trudnym zadaniem. Ptactwo, penetrując darń wybiegu, który musi być dostępny od wschodu do zachodu słońca, niszczy ją niemal doszczętnie w ciągu zaledwie kilkunastu dni. Dlatego polecanym rozwiązaniem jest organizacja pastwiska w sąsiedztwie starego sadu, mogąca przynieść obustronne korzyści. Kury zyskują obszerny wybieg, korzystają z gałęzi jako naturalnych „grzęd” i z cienia liści w upalne dni, jednocześnie nawożąc glebę pod koronami drzew. Ta sielankowa wizja w praktyce wymaga zdwojonego wysiłku gospodarza – dbając o efektywność produkcji jaj, musi on dopilnować, czy kury nie składają ich w swobodnie wybranych, ukrytych gniazdach, a także regularnie czyścić i odnawiać powierzchnię wybiegu, aby był on bezpieczny. Również wielkość kurników w systemie eko jest większa (w przeliczaniu na sztukę), muszą one posiadać sprawną wentylację i dostęp światła dziennego.

Eko nioski swobodnie grzebią w ziemi i skubią trawę

W naturalnych warunkach do kurzych przysmaków należą dżdżownice, muchy, a nawet mrówcze jaja. Chętnie zjadają też różnorodne trawy, zioła i pędy – lucerny, mietlicy białawej, wyki i kostrzewy czerwonej. Kury lubią ziarna zbóż: jęczmienia, gryki lub owsa. Ich rozcieranie ułatwia żwirkowe podłoże – ptaki nie mają zębów, a połykane kamyki umożliwiają im to zadanie.

Prócz samodzielnie znajdowanych pokarmów kury nioski otrzymują pasze z eko certyfikatem przygotowywane we własnym gospodarstwie, a w razie potrzeby – pochodzące z ekologicznych wytwórni pasz. Niezbędny jest im też nieograniczony dostęp do świeżej, często zmienianej, wody. W chowie ekologicznym kurom nie podaje się takich pasz konwencjonalnych jak mączka rybna, soja GMO i śruta rzepakowa GMO, są one zabronione pod rygorem cofnięcia certyfikacji zarówno dla kur, jak i jaj. Zakazane są też stymulatory wzrostu i wydajności.

Ogromnej staranności i uwagi wymaga utrzymanie zdrowia w ekologicznym stadzie kur. Są one pod stałą opieką lekarza weterynarii, który wykonuje badania pod kątem salmonellozy. W chowie ekologicznym nie stosuje się leków z grupy kokcydiostatyków[iv], gdyż ich pozostałości, podobnie jak antybiotyków, często przechodzą do znoszonych jaj oraz mięśni ptaków. Życie na wolnym wybiegu w większym stopniu chroni kury przed pasożytami skóry, które powodują krwawiące zranienia i prowokują ptaki do wzajemnego wydziobywania piór. Jednym ze wskaźników dobrostanu drobiu jest stan ptasich stóp: w chowie ekologicznym rzadko są zdeformowane, w konwencjonalnym – jest to powszechne.

Oznakowanie jajek – jak rozpoznać, które są ekologiczne

Na skorupkach sprzedawanych jaj musi znajdować się stempel z kodem, który składa się z oznaczenia systemu chowu kur (cyfry od 0 do 3), oznaczenia państwa członkowskiego (np. PL dla Polski) oraz weterynaryjnego numeru stada.

• „0” – oznacza jajka ekologiczne z certyfikowanych gospodarstw;
• „1” – jaja z tym numerem pochodzą od kur żyjących na wolnym wybiegu – ptaki przebywają w kurniku, ale mają dostęp do wybiegu na powietrzu; są żywione paszami konwencjonalnymi;
• „2” – numer jaj z chowu ściółkowego, gdzie kury nie opuszczają kurnika, w którym mają zapewnioną ściółkę, ale nie mają dostępu do wybiegu; są żywione paszami konwencjonalnymi;
• „3” – jajka pochodzące z chowu klatkowego, najczęściej wykorzystywane w przetwórstwie, budzące najwięcej kontrowersji – kury spędzają całe życie w zagęszczeniu, bez swobodnego dostępu świeżego powietrza, otrzymują antybiotyki i kokcydiostatyki; są żywione paszami konwencjonalnymi;

Jaja z chowu ekologicznego są dodatkowo zaopatrzone w etykiety z symbolem Euroliścia, czyli logo unijnej produkcji ekologicznej. Oprócz wymaganych prawem informacji producenci eko często – dobrowolnie – podają datę zniesienia jaj. Kupić je możemy bezpośrednio od certyfikowanego rolnika, w marketach, w specjalistycznych sklepach ekologicznych, a czasem także w zwykłym sklepie spożywczym.

Smak i jakość – ile kosztują jajka ekologiczne?

Sposób chowu i żywienia kur niosek nie pozostaje bez wpływu na smak i jakość jaj, ale przekłada się również na cenę. Nie bez znaczenia jest też wydajność – od kury ekologicznej można otrzymać w roku do 200 jaj, podczas gdy w chowie konwencjonalnym będzie ich ponad 300[v]!

Z danych resortu rolnictwa wynika, że średnio za jedno jajko M z chowu ekologicznego zapłacimy złotówkę, podczas gdy jajko z chowu klatkowego kosztuje ok. 70 groszy[vi].

 

 

[i] https://wgospodarce.pl/informacje/125741-ale-jaja-sa-teraz-drozsze-od-miesa-z-drobiu

[ii] Raport „Żywność ekologiczna w Polsce 2021”, Koalicja na rzecz BIO we współpracy z NielsenIQ.

[iii] Badanie SW RESEARCH „Kupowanie, rozpoznawanie oraz postrzeganie produktów ekologicznych”, CAWI, N= 825, reprezentatywna próba Polek i Polaków powyżej 18. r.ż., maj 2022 r.

[iv] Antybiotyki lub chemioterapeutyki dozwolone do stosowania u zwierząt, głównie drobiu, w profilaktyce lub leczeniu choroby zwanej kokcydiozą, wywoływanej przez pierwotniaki Eimeria: https://pl.wikipedia.org/wiki/Kokcydiostatyki, dostęp: 21.04.2023

[v] https://jemyeko.com/eko-jaja/

[vi] Rynek jaj spożywczych – notowania za okres: 10-16.04.2023 r.: https://www.gov.pl/web/rolnictwo/rynek-jaj-spozywczych—notowania-za-okres-10-16042023-r, dostęp. 21.-4.2023

• Poprzedni
• Następny