2023-07-28

Zdrowa, a więc wolna od chemicznych zanieczyszczeń, a przy tym bogata w żyjące w niej mikro- i makroorganizmy gleba, jest najcenniejszym kapitałem w gospodarstwie ekologicznym. Żyzna gleba pozytywnie wpływa na jakość i ilość produkowanych owoców, warzyw i zbóż. Utrzymanie a nawet podwyższanie żyzności gleby osiąga się w rolnictwie ekologicznym poprzez wzbogacanie w materię organiczną oraz stwarzanie warunków do rozwoju pożytecznych mikroorganizmów. Służy temu m.in. stosowanie prawidłowego płodozmianu, odpowiednich nawozów organicznych i mineralnych oraz utrzymywanie właściwego odczynu gleby, dostosowanego do wymagań uprawianych roślin.

Odczyn gleby – jak dbać o jego równowagę w gospodarstwie eko

Odczyn gleby (pH) jest jednym z czynników, które mają ogromny wpływ na jakość gleby, a w konsekwencji na jakość plonów. Jego optymalna wartość dla większości roślin mieści się w przedziale 5,5-7,5, tj. od lekko kwaśnego do lekko zasadowego. Dzięki odpowiedniemu odczynowi korzenie roślin mogą dobrze się rozwijać, pobierając z gleby odpowiednią ilość wody i składników pokarmowych. Przed przystąpieniem do nawożenia powinno się wykonać w laboratorium agrochemicznym analizę gleby, z uwzględnieniem pH i z oznaczeniem zawartości substancji organicznej, fosforu, potasu i magnezu. W oparciu o wyniki dobierane są odpowiednie środki poprawiające właściwości gleby.

Nawożenie mineralne w gospodarstwie ekologicznym

Gospodarowanie metodami ekologicznymi wyklucza stosowanie syntetycznych środków produkcji, w tym także nawozów sztucznych. W celu uzupełnienia ewentualnego niedoboru składników pokarmowych dozwolone są mineralne nawozy i środki poprawiające właściwości gleby naturalnego pochodzenia (uzyskiwane z naturalnych skał mielonych, bez obróbki chemicznej). Są to m.in.:

• wapno węglanowo-magnezowe (dolomity), siarczan magnezowy (kizeryt), wskazane dla gleb z niedoborem magnezu;
• nawozy fosforowe – mączka fosforytowa, fosforan glinowo-wapniowy, żużel zasadowy; (tomasyna);
• nawozy potasowe – surowa sól potasowa, siarczan potasu;
• nawozy siarkowo-magnezowe – zawierające siarczan potasu, siarczan magnezu lub siarczan wapnia dla gleb z niską zawartością siarki;

Uwaga – zabronione!

W gospodarstwie ekologicznym niedozwolone jest używanie wapna tlenkowego (wapno palone) i wapna hydratyzowanego (wapno gaszone), syntetycznych nawozów azotowych (mocznik, saletry) oraz przemysłowych nawozów mineralnych, jak polifoska, superfosfaty, chlorku potasu, z wyjątkiem nawozów zawierających wyłącznie mikroelementy.

Nawozy organiczne w uprawie ekologicznej

Podstawowym preferowanym źródłem materii organicznej w gospodarstwie ekologicznym jest obornik, tj. nawóz składający się ze ściółki oraz z przefermentowanych odchodów zwierząt żyjących w gospodarstwie. Rolnik ekologiczny, który nie posiada własnych zwierząt, może zakupić obornik od innego gospodarza ekologicznego. Obornik poprawia właściwości i strukturę gleby, stwarzając lepsze warunki dla rozwoju mikroorganizmów glebowych. Przyczynia się także do utrzymania stałego poziomu próchnicy w glebie i przeciwdziała jej stratom. Jeśli nie ma możliwości pozyskania obornika, można zastosować inne organiczne nawozy wytworzone z:

• wermikompostu (odchodów dżdżownic);
• kompostów i pofermentów;
• torfu, kompostowanej kory, trocin, wiór drzewnych i popiołów drzewnych;
• odpadów z hodowli grzybów;
• produktów zwierzęcych, np. mączki z kopyt, mączki rogowej;
• produktów roślinnych, np. wytłoczyn z nasion roślin oleistych, łusek kukurydzy, słodu kukurydzianego;
• wywarów gorzelniczych.

Wspomaganie rozwoju roślin w uprawie ekologicznej

W produkcji ekologicznej dozwolone są naturalne substancje, które wspierają wzrost roślin oraz wzmacniają ich kondycję. Do produktów takich zaliczają się: bogate w składniki pokarmowe wyciągi z roślin, w tym alg, odżywki białkowe, kwasy humusowe wpływające na rozwój systemu korzeniowego.

Wykaz dozwolonych nawozów i środków poprawiających właściwości gleby

Na etykietach nawozów i środków poprawiających właściwości gleby zakwalifikowanych do stosowania w rolnictwie ekologicznym w Polsce można znaleźć numer świadectwa kwalifikacji produktu do stosowania w rolnictwie ekologicznym nadany przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy (IUNG-PIB) w Puławach. Możliwe jest także zastosowanie środków, które nie występują w wykazie IUNG-PIB, pod warunkiem, że są one zgodne z załącznikiem II rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2021/1165 zezwalającego na stosowanie niektórych produktów i substancji w produkcji ekologicznej oraz ustanawiającego ich wykazy.

Pewność, że kupujemy żywność, do której wytworzenia zostały użyte wyłącznie naturalne nawozy, zgodnie z powyższymi zasadami, daje tylko symbol Euroliścia umieszczony na opakowaniu produktu.

Materiały źródłowe:
1. Nawożenie w rolnictwie ekologicznym, IUNG-PIB, https://www.iung.pl/nawozenie-w-rolnictwie-ekologicznym/, [dostęp: 6.07.2023].
2. Nawożenie w rolnictwie ekologicznym, Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli, http://www.lodr.konskowola.pl/www_m/index.php/doradztwo/ekologia/rolnictwo-ekologiczne/936-nawozenie-w-gospodarstwie-ekologicznym, [dostęp: 6.07.2023].
3. Zasady stosowania nawozów i środków poprawiających właściwości gleby w rolnictwie ekologicznym, Ulotka przygotowana w ramach zadania celowego nr 13.0 pt. „Wsparcie prac związanych z przygotowaniem Planu Strategicznego WPR na lata 2023-2027”, realizowanego w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowym Instytucie Badawczym w Puławach w 2022 r., Autorzy ulotki: dr hab. Agnieszka Rutkowska oraz dr hab. Jerzy Kopiński, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach,
https://www.gov.pl/web/rolnictwo/nawozy-spelniajace-wymogi-produkcji-ekologicznej
4. Co sprawia, że gleby są żyzne i zdrowe?, https://www.weleda.pl/magazyn/natura/co-sprawia-ze-gleby-sa-zyzne-i-zdrowe, [dostęp: 6.07.2023].
5. Obornik w gospodarstwie ekologicznym, Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Karniowicach,
https://modr.pl/rolnictwo-ekologiczne-inne-zagadnienia/strona/obornik-w-gospodarstwie-ekologicznym, [dostęp: 6.07.2023].
6. Nawożenie roślin w gospodarstwach ekologicznych, Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie, https://odr.pl/doradztwo/ekologia-i-srodowisko/rolnictwo-ekologiczne/dobre-praktyki/nawozenie-roslin-w-gospodarstwach-ekologicznych/, [dostęp: 6.07.2023].
7. Jakie czynniki decydują o zdrowej glebie?, https://www.bezpluga.pl/rosliny/jakie-czynniki-decyduja-o-zdrowej-glebie,102027.html, [dostęp: 6.07.2023].

• Poprzedni
• Następny