2024-12-20

To właśnie one nadają świątecznym potrawom niezapomniany aromat i smak. Cynamon w piernikach, ziele angielskie w barszczu, goździki w kompocie – każdy z tych dodatków sprawia, że wiemy, jak „pachnie i smakuje” Boże Narodzenie. Zaopatrując się w składniki na świąteczne potrawy, warto zachować świadome podejście do gotowania i postawić na surowce pochodzące z ekologicznych upraw.

Wśród roślin przyprawowych znajdziemy różnorodne gatunki, których korzenie, kłącza, cebule, kora, kwiaty, owoce czy nasiona, są stosowane w kuchni, zarówno w świeżej, jak i suszonej lub przetworzonej formie. Dzięki specyficznemu smakowi i intensywnemu aromatowi służą jako dodatki do potraw[1]. W polskiej kuchni w tej roli na stałe zagościły owoce roślin, jak anyż, kminek, skórka cytrynowa i pomarańczowa, jagody jałowca, laskiej wanilii, czy pieprz czarny; nasiona, takie jak czarnuszka, kardamon czy gałka muszkatołowa; wysuszone pąki kwiatowe, m.in. goździki czy słupki kwiatowe szafranu; kłącza i korzenie, w tym imbir i kurkuma; a także liście ziół, takich jak bazylia, majeranek czy tymianek[2].

Szczypta świątecznych inspiracji w ekologicznej odsłonie

• Anyż i goździki. Tradycyjny kompot z suszonych owoców wzbogacony anyżem i goździkami ma wyjątkowy aromat. Przyprawy te dodaje się też do bigosu, keksu i piernika. Anyżowe gwiazdki i pąki goździków sprawdzą się także w roli dekoracji świątecznego stołu.
• Ekologiczny mak ze szczyptą cynamonu lub gałki muszkatołowej urozmaicą smak tradycyjnej kutii przygotowanej z pszenicy i miodu. Cynamon, choć wytwarzany jest z kory drzewa cynamonowego rosnącego m.in. na terenach Indii, dostępny jest w ekologicznej wersji oferowanej przez polskich dystrybutorów. Sprawdzi się jako dodatek do pierników czy kompotu z suszu. Gałka muszkatołowa stosowana do wzbogacenia smaku świątecznych zup, np. barszczu lub pasztetów, jest też składnikiem ekologicznych przypraw piernikowych.
• Ekologicznie uprawiane majeranek, ziele angielskie i liście laurowe dodane do wigilijnego barszczu wzmocnią aromat, nadadzą głęboki smak i delikatnie ziołowy charakter.
• Ziele angielskie i pieprz podkreślą intensywność smaku grzybów i kwasowość kapusty w jednym z klasycznych dań wigilijnych, czyli duszonej kapuście.
• Imbir często używany jest w piernikach czy deserach świątecznych.
• Kminek tradycyjnie stosuje się w polskiej kuchni do pieczywa, bigosu czy marynat.
• Czarnuszka, roślina znana w Polsce od wieków, stosowana jest jako aromatyczna przyprawa do chleba czy sałatek.

Jak powstają ekologiczne przyprawy?

W ekologicznej uprawie roślin przyprawowych nie stosuje się nawozów sztucznych ani pestycydów. Rośliny przed chorobami i szkodnikami chroni się, stosując naturalne preparaty takie, jak ekstrakty z miodli indyjskiej, złocienia dalmatyńskiego czy z gorzkli właściwej, olejków eterycznych, żelatyny lub szarego mydła[3]. Nawożenie w gospodarstwach ekologicznych opiera się na nawozach organicznych oraz mineralnych uzyskiwanych z mielonych skał, dla większej rozpuszczalności często mieszanych z kompostem czy obornikiem[4]. Rośliny występujące dziko, pozyskuje się ze sprawdzonych i nadzorowanych obszarów[5].

Termin zbioru zależy od części pozyskiwanej rośliny oraz substancji aktywnych w niej występujących. Kwiaty lub pąki zbiera się na początku kwitnienia, a czasem w pełni kwitnienia, natomiast korzenie i kłącza pozyskuje się przeważnie po obumarciu części nadziemnych, zwykle późną jesienią. Części nadziemne roślin – ziele, liście, kwiaty obrywa się podczas suchych i ciepłych dni, a korzenie i kłącza mogą być wykopywane mechanicznie niezależnie od warunków meteorologicznych. Odpowiednio przygotowane surowce roślinne suszy się zaraz po zbiorze (proces przebiega szybciej, jeśli niektóre owoce, korzenie i kłącza zostaną pokrojone)[6].

Wysuszone liście, owoce, nasiona czy korzenie nie są „wzmacniane” substancjami konserwującymi czy wzmacniającymi smak. Wszystkie te elementy produkcji są wyznacznikiem dbałości o środowisko naturalne, charakterystycznej dla rolnictwa i przetwórstwa ekologicznego.

Jak rozpoznać ekologiczne przyprawy?

Kupując przyprawy ekologiczne, warto zwracać uwagę na kilka aspektów. Opakowania powinny być opatrzone oznaczeniem potwierdzającymi ich ekologiczne pochodzenie – symbolem Euroliścia wraz z numerem jednostki certyfikującej i symbolem kraju pochodzenia produktu. Warto również sprawdzić skład przypraw – ekologiczne produkty z całą pewnością nie zawierają syntetycznych barwników, konserwantów czy wzmacniaczy smaku. Niekiedy różnice zaobserwujemy też w kolorze – ekologiczne przyprawy charakteryzują się intensywnym, naturalnym kolorem (jeśli produkt wydaje się zbyt jasny i jednorodny, prawdopodobnie był traktowany związkami siarki i ma pochodzenie nieekologiczne).

[1] https://pl.wikipedia.org/wiki/Rośliny_przyprawowe

[2] Tamże.

[3] http://lodr.konskowola.pl/www_m/index.php/doradztwo/ekologia/rolnictwo-ekologiczne/938-ekologiczna-uprawa-ziol

[4] Listę nawozów dozwolonych w rolnictwie ekologicznym możemy znaleźć na stronie internetowej IUNG-u.

[5] https://darynatury.pl/o-nas/

[6] http://lodr.konskowola.pl/www_m/index.php/doradztwo/ekologia/rolnictwo-ekologiczne/938-ekologiczna-uprawa-ziol

• Poprzedni
• Następny